Quran kifayət qədər açıq deyilmi?
Quranla əlaqəli günümüzün ən böyük problemlərindən biri; onun hər kəs tərəfindən başa düşülmədiyi, ancaq xüsusi adamların elmi qavrayışı və vasitəsiylə başa düşmənin mümkün ola biləcəyi fikridir. Əks təqdirdə insanı dəlalətə aparacağı fikri, camaatda yayğın bir qənaətə gətirib çıxarmışdır.
Bu baxış tərzi hal-hazırda o qədər yayğın və şəxslərin Qurana olan münasibətlərinə o qədər çox təsir edəcək səviyyəyə çatmışdır ki, elmiylə müəyyən bir yerə gəlmiş olanların belə qəlbinə "görəsən belədirmi?" şüphəsi düşməkdədir.
Halbuki ən güclü məntiq belə, Allahın həqqə çatdırmaq üçün gndərdiyi hikmətlərlə dolu olan kitabının, insanı əyriyə götürə biləcəyini qəbul etməz.
Quranın çox açıq bir kitab olduğunu bir çox ayəylə sübut etmək mümkün olduğu halda bu yazımızda ancaq Bəqərə surəsinin 159-cu və ondan sonra gələn ayələri ifadə etməklə kifayətlənəcəyik. Çünki bu ayə yuxarıdakı baxış tərzinin və bu tərzin çox böyük bir məsuliyyət daşıdığını açıq aydın ortaya qoyur:
"Kitabda insanlara bəyan etdiyimiz açıq-aydın dəlillər və doğru yol göstərən ayələr vəhy olunduqdan sonra onları gizli saxlayanlara həm Allah lənət edir, həm də lənət edə bilənlər lənət oxuyurlar!/ Yalnız tövbə edənlər (əməllərini) islah edənlər və (haqqı) bəyan edənlər istisnadır. Mən onların tövbəsini qəbul edərəm. Mən tövbələri qəbul edənəm, Rəhmliyəm!/ Kafir olub kafir kimi də ölənlərə Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti olsun! Onlar bu lənətin içərisində həmişəlik qalarlar. Onların əzabı yüngülləşdirilməyəcək və onlara möhlət də verilməyəcəkdir." (Bəqərə 159-162)
Girişdə ifadə etdiyimiz söz :"hər kəsin kitabdan fiqhi bir höküm çıxartmaması lazımdır," sözü dəyərləndirildiyi zaman məsum, hətta haqlı bir görüş tərzi kimi görünə bilər. Ancaq bu məsumiyyət Quranı başa düşmə metodunda çox böyük təhlükələrə, zərərlərə yol açır.
Ən mühüm zərər şübhəsiz ki, fərdin bir-başa və xüsusi olaraq özünü əlaqələndirən din ilə əlaqəli məsələləri muhakimə edə biləcək yeganə qaynağının əlindən alınmasıdır. Müdrik biri üçün belə bir acınacaqlı vəziyyətə başqa izahatlar gətirmək lazım deyil.
Dəstəmazsız Qurana toxunulmaz kimi əlavə qadağalar da, fərdin Quranla arasına maneələr qoyur və artıq meydan Quranı izah etdiyini iddia edən xüsusi adamlara qalır. Bu xüsusi adamların hamısının niyyətlərinin pis olduğunu demək istəmirəm. Lakin arxasına düşənlərin onları mühakimə etmədən, sırf təqlidçi olmaları müəyyən bir müddət sonra bir çox səhvlərin din halına gəlməsinə səbəb olmaqdadır və həmişə də belə olmuşdur.
Nəticə isə ortadadır... Bir çox böyüklərinin kəlamlarını əzbərləyən cəmiyyətlər, bir dəfə maraqlanıb görəsən Allah Təala nə deyib? Belə demədən, mühakiməsiz özünü İslamı təmsil etmə misyasının mərkəzində görür...
Bunlara düşüncələrinin və metodlarının səhv olduğu ayə ilə göstəriləndə isə klassik cavab hazırdır...
"Sən və ya müəllimin bildiniz, bu qədər adam, o qədər məşhur bunu başa düşmədi? Bu mümkün deyil..."
Bunun arxasından bir çox yorumlar irəli sürülür. Ya da sizə ağız büzərək şəxsi əksikliklərinizdən dəm vururlar. Bəzən də ayələr göz ardı edilib, sizi şöhrəti xoş olmayan sektalarla müqayisə edərlər.
Təəssüf ki, həmişə buna bəzər qarşılıq olur.
Halbuki Allah (c.c.) rəsulu vəda həccində; "...Burada olan olmayana çatdırsın. Çünki burada olan bu məlumatı, özündən daha yaxşı qavrayana çatdıra bilər..." demişdi. Sırf bu xəbərdarlıq belə, iman mövzusunda (Hz. Muhamməd xaric) bir insana və ya dövrə aid etmənin, səhv metod olduğunu göstərməzmi?
Dövrümüzdə imanını mühakimə edən ancaq qınanmaqdadır...
Niyə belə olmasın ki?
-Həyatın çölünə atılmış və ancaq mistik mərasim sembolu olaraq müqəddəsləşdirilib, içinə baxılmayan Quran və Qurani baxış tərzi...
-Mühakimə mərifətinddən uzaq, hər fürsətdə "Şahidəm ki Allahdan başqa ilah yoxdur. Yenə şahidəm ki, Muhamməd (s.a.v.) Allahın qulu və elçisidir." Dediyi halda; özünü həqiqi şahid görərək Quranı Kərimi başa düşmək üçün bir dəfə əlinə almamış müsəlman...
-Dini bir şəfaət zənciri və fərdi həzz alma ritualına çevirən sektalar...
-Ya itirəcək bir şeyləri olduğundan ya da ayələrə olan etibarsızlığından ötürü; Quranı Quranla izah edib hədisləri də uyğun ayələrlə müqayisə etmək yerinə, keçmişdəki alimlərə tərif və kiçik şərhlər yazmaqdan o yana getməyən alimlər..
-Bir formada itaət edilən robotlar yetişdirmənin xaricinə çıxmayan; elmləri keçmişdəkilərin yazdıqları ilə hüdudlayıb həyata arxasını çevirən; fərqli və azad düşüncəyə təzyiq edib icazə verməyən təlim sistemi...
- Allah Təalanın ayələrini öz səltənətlərinə uyğun görməyən dövlət sistemləri...
-Davranış olaraq; səhv səbr anlayışı və məsuliyyətsizlik...
Bu gün Müsəlmanların sahib olduqları vəziyyət bundan ibarətdir. Həlli isə, hər müsəlman şəxsin şahidliyini sözlü olmaqdan çıxarıb Quranı bilavasitə başa düşərək biliyə çevirməsidir. Quranı başa düşmənin qarşısındakı bütün maneələr qaldırılmalıdır. İnsanın Qurana yaxınlaşmasına mane olacaq ən kiçik maddi-mənəvi bidatları yaşatmaq böyük bir təhlükədir. Bunu yuxarıdakı ayələr müsəlman, münafiq, müşrik, kafir fərqi qoymadan çox açıq ifadə etməkdədir.
"Allah Sözün ən gözəlini - (ayələri) bir-birinə bənzəyən və təkrarlanan Kitab kimi nazil etdi. Rəbbindən qorxanların ondan dəriləri ürpəşər. Sonra isə Allahı yad etməklə dəriləri və qəlbləri yumşalır. Bu, Allahın hidayətidir. Onunla istədiyini doğru yola yönəldir. Allahın zəlalətə saldığı şəxsə isə yol göstərən olmaz." (Zümər 39/23)
Bu baxış tərzi hal-hazırda o qədər yayğın və şəxslərin Qurana olan münasibətlərinə o qədər çox təsir edəcək səviyyəyə çatmışdır ki, elmiylə müəyyən bir yerə gəlmiş olanların belə qəlbinə "görəsən belədirmi?" şüphəsi düşməkdədir.
Halbuki ən güclü məntiq belə, Allahın həqqə çatdırmaq üçün gndərdiyi hikmətlərlə dolu olan kitabının, insanı əyriyə götürə biləcəyini qəbul etməz.
Quranın çox açıq bir kitab olduğunu bir çox ayəylə sübut etmək mümkün olduğu halda bu yazımızda ancaq Bəqərə surəsinin 159-cu və ondan sonra gələn ayələri ifadə etməklə kifayətlənəcəyik. Çünki bu ayə yuxarıdakı baxış tərzinin və bu tərzin çox böyük bir məsuliyyət daşıdığını açıq aydın ortaya qoyur:
"Kitabda insanlara bəyan etdiyimiz açıq-aydın dəlillər və doğru yol göstərən ayələr vəhy olunduqdan sonra onları gizli saxlayanlara həm Allah lənət edir, həm də lənət edə bilənlər lənət oxuyurlar!/ Yalnız tövbə edənlər (əməllərini) islah edənlər və (haqqı) bəyan edənlər istisnadır. Mən onların tövbəsini qəbul edərəm. Mən tövbələri qəbul edənəm, Rəhmliyəm!/ Kafir olub kafir kimi də ölənlərə Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti olsun! Onlar bu lənətin içərisində həmişəlik qalarlar. Onların əzabı yüngülləşdirilməyəcək və onlara möhlət də verilməyəcəkdir." (Bəqərə 159-162)
Girişdə ifadə etdiyimiz söz :"hər kəsin kitabdan fiqhi bir höküm çıxartmaması lazımdır," sözü dəyərləndirildiyi zaman məsum, hətta haqlı bir görüş tərzi kimi görünə bilər. Ancaq bu məsumiyyət Quranı başa düşmə metodunda çox böyük təhlükələrə, zərərlərə yol açır.
Ən mühüm zərər şübhəsiz ki, fərdin bir-başa və xüsusi olaraq özünü əlaqələndirən din ilə əlaqəli məsələləri muhakimə edə biləcək yeganə qaynağının əlindən alınmasıdır. Müdrik biri üçün belə bir acınacaqlı vəziyyətə başqa izahatlar gətirmək lazım deyil.
Dəstəmazsız Qurana toxunulmaz kimi əlavə qadağalar da, fərdin Quranla arasına maneələr qoyur və artıq meydan Quranı izah etdiyini iddia edən xüsusi adamlara qalır. Bu xüsusi adamların hamısının niyyətlərinin pis olduğunu demək istəmirəm. Lakin arxasına düşənlərin onları mühakimə etmədən, sırf təqlidçi olmaları müəyyən bir müddət sonra bir çox səhvlərin din halına gəlməsinə səbəb olmaqdadır və həmişə də belə olmuşdur.
Nəticə isə ortadadır... Bir çox böyüklərinin kəlamlarını əzbərləyən cəmiyyətlər, bir dəfə maraqlanıb görəsən Allah Təala nə deyib? Belə demədən, mühakiməsiz özünü İslamı təmsil etmə misyasının mərkəzində görür...
Bunlara düşüncələrinin və metodlarının səhv olduğu ayə ilə göstəriləndə isə klassik cavab hazırdır...
"Sən və ya müəllimin bildiniz, bu qədər adam, o qədər məşhur bunu başa düşmədi? Bu mümkün deyil..."
Bunun arxasından bir çox yorumlar irəli sürülür. Ya da sizə ağız büzərək şəxsi əksikliklərinizdən dəm vururlar. Bəzən də ayələr göz ardı edilib, sizi şöhrəti xoş olmayan sektalarla müqayisə edərlər.
Təəssüf ki, həmişə buna bəzər qarşılıq olur.
Halbuki Allah (c.c.) rəsulu vəda həccində; "...Burada olan olmayana çatdırsın. Çünki burada olan bu məlumatı, özündən daha yaxşı qavrayana çatdıra bilər..." demişdi. Sırf bu xəbərdarlıq belə, iman mövzusunda (Hz. Muhamməd xaric) bir insana və ya dövrə aid etmənin, səhv metod olduğunu göstərməzmi?
Dövrümüzdə imanını mühakimə edən ancaq qınanmaqdadır...
Niyə belə olmasın ki?
-Həyatın çölünə atılmış və ancaq mistik mərasim sembolu olaraq müqəddəsləşdirilib, içinə baxılmayan Quran və Qurani baxış tərzi...
-Mühakimə mərifətinddən uzaq, hər fürsətdə "Şahidəm ki Allahdan başqa ilah yoxdur. Yenə şahidəm ki, Muhamməd (s.a.v.) Allahın qulu və elçisidir." Dediyi halda; özünü həqiqi şahid görərək Quranı Kərimi başa düşmək üçün bir dəfə əlinə almamış müsəlman...
-Dini bir şəfaət zənciri və fərdi həzz alma ritualına çevirən sektalar...
-Ya itirəcək bir şeyləri olduğundan ya da ayələrə olan etibarsızlığından ötürü; Quranı Quranla izah edib hədisləri də uyğun ayələrlə müqayisə etmək yerinə, keçmişdəki alimlərə tərif və kiçik şərhlər yazmaqdan o yana getməyən alimlər..
-Bir formada itaət edilən robotlar yetişdirmənin xaricinə çıxmayan; elmləri keçmişdəkilərin yazdıqları ilə hüdudlayıb həyata arxasını çevirən; fərqli və azad düşüncəyə təzyiq edib icazə verməyən təlim sistemi...
- Allah Təalanın ayələrini öz səltənətlərinə uyğun görməyən dövlət sistemləri...
-Davranış olaraq; səhv səbr anlayışı və məsuliyyətsizlik...
Bu gün Müsəlmanların sahib olduqları vəziyyət bundan ibarətdir. Həlli isə, hər müsəlman şəxsin şahidliyini sözlü olmaqdan çıxarıb Quranı bilavasitə başa düşərək biliyə çevirməsidir. Quranı başa düşmənin qarşısındakı bütün maneələr qaldırılmalıdır. İnsanın Qurana yaxınlaşmasına mane olacaq ən kiçik maddi-mənəvi bidatları yaşatmaq böyük bir təhlükədir. Bunu yuxarıdakı ayələr müsəlman, münafiq, müşrik, kafir fərqi qoymadan çox açıq ifadə etməkdədir.
"Allah Sözün ən gözəlini - (ayələri) bir-birinə bənzəyən və təkrarlanan Kitab kimi nazil etdi. Rəbbindən qorxanların ondan dəriləri ürpəşər. Sonra isə Allahı yad etməklə dəriləri və qəlbləri yumşalır. Bu, Allahın hidayətidir. Onunla istədiyini doğru yola yönəldir. Allahın zəlalətə saldığı şəxsə isə yol göstərən olmaz." (Zümər 39/23)
Fikirler (0)
Oxsar Xeberler:
